Eenzaamheidsvirus slaat toe

De coronastorm woedt over heel Vlaanderen: we zitten in dezelfde storm maar niet in hetzelfde schuitje. Elk zit in zijn eigen boot of eigen scheepje en probeert de woeste golven van het coronavirus te bevaren. Voor ouderen en alleenstaanden is boven water blijven in deze storm vaak bijzonder moeilijk.
De medische kant van het coronavirus is dan misschien wel zacht aan het afnemen,het eenzaamheidsvirus slaat evenwel hard toe.

Dat de beperkende maatregelen vanaf zondag 10 mei versoepeld worden, komt geen moment te vroeg om de toenemende eenzaamheid bij deze risicogroepen te bufferen.

25,2% meer oproepen in april

Sinds de start van de coronacrisis is het aantal oproepen bij de hulplijn Tele-Onthaal fors gestegen.

In de maand maart rinkelde de telefoon 16,2% meer dan gewoonlijk en werd er 25,2% meer getokkeld op het toetsenbord van de chat. Samen goed voor 16,6% meer oproepen.
In de maand april werd het nog drukker: een kwart meer oproepen dan gewoonlijk (+25,2%), uitgesplitst per medium: +24,0% telefoonoproepen en +33,2% chatoproepen.

De vraag naar een luisterend, laagdrempelig oor in Vlaanderen is duidelijk hoog.

1/2 contacteert Tele-Onthaal voor het eerst

Opvallend is dat 51,3% van de oproepers aangeeft voor het eerst te bellen of chatten met Tele-Onthaal. Dat is bijna 10% meer dan gewoonlijk.

De grootste toename in nieuwe oproepers is het meest significant bij twee categorieën: de 60+ en de alleenstaanden.Uit de jaarcijfers van 2019 blijkt dat 19,3% van de nieuwe oproepers 60+ is, in de oproepcijfers van april 2020 blijkt dat 30,4% van alle nieuwe oproepers zich in de oudere leeftijdscategorieën bevindt.

Anderzijds blijkt ook de groep alleenstaanden hoog vertegenwoordigd in de categorie nieuwe oproepers: 55,63% van de nieuwe oproepers is alleenstaand (+7,54%) Ook bij de categorie weduw(e)naar noteert Tele-Onthaal een verhoging bij de nieuwe oproepers (+4%).

De coronastorm woedt over heel Vlaanderen: we zitten in dezelfde storm maar niet in hetzelfde schuitje. Elk zit in zijn eigen boot of eigen scheepje en probeert de woeste golven van het coronavirus te bevaren. Voor ouderen en alleenstaanden is boven water blijven in deze storm vaak bijzonder moeilijk.

1/5 nieuwe oproepers is eenzaam

19,36% van de nieuwe oproepers benoemt expliciet eenzaamheid als gespreksthema. Dit is een verdubbeling t.a.v. de gemiddelde jaarcijfers bij nieuwe oproepers in 2019. Vele oproepers geven aan eenzaam op hun bootje rond te dobberen.

Nu niemand de deur mag uitkomen en sociaal contact moet mijden, lijkt eenzaamheid door sociale isolatie evident. Dat deze sociale isolatie zwaarder doorweegt bij mensen die reeds over weinig netwerk, familie of vrienden beschikken, blijkt ook in vele gesprekken. Alleenstaanden en bejaarden zijn de meest kwetsbare categorieën.

De eenzaamheid is zich aan het uitdiepen, mensen voelen zich dieper wegzakken, worden zwaar op de proef gesteld. Door de toenemende eenzaamheid na al die weken quarantaine zien we dat de lichamelijke en mentale uitputting toeneemt.

Sommige oproepers rapporteren zelfdodingsgedachten door eenzaamheid/isolatie.
Oproepersbeginnen te piekeren door de eenzaamheid, gebeurtenissen van vroeger steken weer de kop op. Trauma’s uit het verleden komen soms opnieuw sterker op de voorgrond.
Door eenzaamheid voelen sommige oproepers zich ook opnieuw afglijden naar psychische problemen.

Ouderen zijn risicogroep

De vereenzaming is bij vele 60+ bijzonder groot en neemt toe. Ouderen die eenzaam zijn kunnen in deze tijd hun netwerk niet verder opbouwen en veel van de contacten en activiteiten die ze wel hadden, vallen nu weg. Deze omstandigheden kunnen leiden tot toename van klachten met betrekking tot fysieke en psychische gezondheid. Ook zijn ouderen nu vaak extra voorzichtig uit angst om ziek te worden of anderen ziek te maken.

De grootste stijging in nieuwe oproepers bij ouderen noteren we vooral bij de groep +60-69 jarigen (+6%) en (+4%) bij de groep +70. Bij de groep +80 is de stijging minder significant (+1%). Mogelijks is er een verband tussen iemands leeftijd en diens emotionele en sociale eenzaamheid. Juist ook bij ouderen die het voor corona nog net aardig konden redden, maar door het coronavirus of de maatregelen om dit virus tegen te gaan, ineens kwetsbaar worden.

Eenzame momenten komen bij deze groep sterk aan: enerzijds door het wegvallen van de gewone activiteiten en anderzijds tot het wegvallen van de sociale contacten. In tegenstelling tot de “actieve”bevolking die aan het (thuis)werken blijft en kinderen opvangen, rest deze groep nog weinig bezigheden, waardoor de eenzaamheid plots veel sterker om de hoek komt loeren.

Ook het wegvallen van reguliere, vertrouwde (steun)netwerken zorgt voor moeilijke en eenzame momenten bij oproepers: mantelzorgers die tijdelijk wegvallen, familieleden (klein)kinderen die niet meer kunnen langskomen, de partner in een verzorgingsinstelling, de vrienden. Deze sociale en familiale activiteiten worden sterk gemist.

Sommige ouderen hebben ook het gevoel dat ze bezwarend zijn voor de familie en nutteloos voor de medeburgers. Veel ouderen gaan niet alleen gebukt onder fysieke kwalen, maar vooral ook onder dat gevoel nutteloos en vergeten te zijn. In deze coronacrisis voelen sommigen zich echt de vergeten en overtollige categorie.

Het wegvallen of verminderd inschakelen van professionele hulp valt oproepers eveneens zwaar: van de kine tot de bejaardenverzorgster, de huishoudhulp, de activiteiten in het lokale dienstencentrum of dagcentrum, verpleegkundigen die minder lang kunnen blijven of verminderd langskomen, de tuinman, … De regelmaat en voorspelbaarheid van deze hulpverleners bieden voor vele ouderen houvast, die nu verdwijnt. Oproepers met een zorgvraag lopen een hoger risico op eenzaamheid. De ‘babbel’ wordt vaak als grootste meerwaarde gezien van de hulpverlening. Dat daar nu – mede door de veiligheidsvoorschriften- minder ruimte voor is, valt velen zwaar.

Ouderen vallen vaak uit de boot in onze digitaliserende samenleving. Sociale contacten lopen in de lockdownperiode vaak digitaal: er werd nooit eerder zoveel gevideomeet, geskypt, enz. Dat het virus nu het sterkste toeslaat bij ouderen en zij ook diegenen zijn voor wie contact met de buitenwereld het meest ontraden wordt, maakt hen niet alleen medisch kwetsbaar, ze zijn ook digitale risicogroepen. Enerzijds zijn er nog heel wat ouderen die toch niet over al deze technologieën beschikken, anderzijds is het ook niet evident omdie digitale vaardigheden plotsklaps zonder training onder de knie tekrijgen. Dat heel wat toepassingen bovendien ook niet gebruiksvriendelijk zijn voor ouderen is een bijkomende moeilijkheid.

Dat deze categorie naar een vertrouwd medium grijpt: de “telefoon” geeft voor vele oproepers een vertrouwelijk en veilig gevoel. Dat dit bovendien ook anoniem kan maakt de drempel om naar Tele-Onthaal te bellen wel heel laag: het creëert een ruimte van veiligheid waardoor mensen zaken kunnen uitspreken die ze op dit moment niet kunnen toevertrouwen aan iemand anders op dit moment. Dat er iemand aan de andere kant van de lijn zit en dag en nacht klaar staat met een luisterend oor op die moeilijke momenten, biedt heel wat oproepers tijdelijk houvast.

Single zijn is nu extra confronterend

Alleenstaanden hebben het eveneens extra moeIlijk: zij hebben geen partner thuis om tegen te praten (of misschien wel aan te ergeren) of kinderen om thuisonderwijs aan te geven. Ouders met kinderen of mensen met een relatie hebben in ieder geval elkaar tijdens de coronacrisis. Je kunt je behoorlijk eenzaam voelen als iemand ontbreekt op wie je kunt vertrouwen, op wie je kunt terugvallen of wanneer je mensen om je heen mist en een leegte om je heen ervaart.Vele alleenstAanden worden nu overspoeld door een overweldigende eenzaamheid. Eenzaamheid is een zware last.

De huidige crisis brengt ook voor hen flinke uitdagingen met zich mee. Wanneer zij door strikte naleving van de regels en de noodzaak om thuis te werken verstoken zijn van nabijheid van anderen, kan dat voor problemen zorgen.

Niet alleen de eenzaamheid slaat snel toe: ook piekergedachten komen sneller opduiken: wie gaat er voor mij zorgen wanneer ik ziek word, hoe kan ik de rekeningen blijven betalen? Zonder huisgenoot zijn er zoveel zaken die je alleen moeten uitzoeken, dat weegt in deze periode extra zwaar.

Het leven van alleenstaanden spelen zich vaak af op de plaatsen die net nu gesloten zijn: werk, sport, cultuur, horeca,… Lockdown is voor velen onder hen ook écht zelfisolatie.

Deze periode doet vele alleenstaanden pijn. Het is voor velen een persoonlijke confrontatie. Ze kunnen nergens meer even ontspannen of hun verhaal delen.

Praten helpt.

Praten is voor vele oproepers nu de eerste stap om iets te doen aan de groter wordende eenzaamheid.

Contact met anderen vergroot de kans op levenskwaliteit. Door woorden te zoeken voor wat er in je omgaat, maak je vage gedachten concreet.

Verwarde gevoelens worden concreet en krijgen een naam: ik voel me eenzaam. Door er met Tele-Onthaal over te praten helpen we oproepers de eenzaamheid in perspectief plaatsen, bieden we hen emotionele ruggensteun en zoeken we naar elementen in hun omgeving om hun zelfbeeld te versterken.

Oproepers zijn Tele-Onthaal bijzonder dankbaar dat ze 24/7 bij Tele-Onthaal terecht kunnen, zeker na kantooruren, en in het weekend. Die dankbaarheid sijpelt door in vele gesprekken.

Je verhaal kwijt of hulp nodig?
Bel anoniem en gratis Tele-Onthaal 106 (24/7) of chat via www.tele-onthaal.be